Rodzaje promieniowania słonecznego

Promieniowanie słoneczne to zbiór fal elektromagnetycznych, które docierają do powierzchni Ziemi i obejmują różne rodzaje promieniowania. Mają one istotny wpływ na skórę i zdrowie. Są to: ultrafioletowe UVA, UVB i UVC, światło niebieskie (HEV) widzialne i promieniowanie podczerwone (IR).

Promieniowanie UVA – cichy niszczyciel skóry 

Promieniowanie UVA stanowi około 95% promieniowania ultrafioletowego, jakie dociera na Ziemię. Zdolne jest przenikać przez chmury i szyby okienne, co naraża nas na ekspozycję nawet w pomieszczeniach. UVA wnika głęboko w skórę, dociera do komórek skóry właściwej i jest główną przyczyną fotostarzenia się skóry. Ma swój udział w powstawaniu wolnych rodników i uszkadzaniu DNA komórek skóry. Może powodować reakcje fotoalergiczne i fototoksyczne oraz sprzyjać powstawaniu nowotworów skóry. Co istotne, promieniowanie UVA utrzymuje się na podobnym poziomie przez cały rok, niezależnie od pory roku czy pory dnia i zachmurzenia. Przenikając głęboko w skórę, powoduje przedwczesne starzenie się skóry, powstawanie zmarszczek i przebarwień. Może również uszkadzać DNA, co zwiększa ryzyko rozwoju nowotworów skóry.

Promieniowanie UVB – odpowiedzialne za oparzenia słoneczne

Z kolei promieniowanie UVB to około 5% promieniowania ultrafioletowego, jakie dociera do Ziemi. Z powodu niższej długości fali niesie ze sobą więcej energii niż UVA. UVB zatrzymuje się głównie w naskórku i odpowiada za poparzenia słoneczne oraz zaczerwienienie skóry. Stymuluje produkcję melaniny, powodując opaleniznę. Jednocześnie zwiększa ryzyko wystąpienia nowotworów skóry. Natężenie UVB jest najsilniejsze w okresie letnim, szczególnie w godzinach 10-16. Choć nie przenika tak głęboko jak UVA, odpowiada za bardziej natychmiastowe efekty ekspozycji na słońce – zaczerwienienie skóry i oparzenia. UVB może również uszkadzać DNA komórek skóry, co zwiększa ryzyko rozwoju raka skóry. 

Światło niebieskie (HEV) – niewidzialny wróg z ekranów

Światło niebieskie, znane również jako HEV (high energy visible light) to część widma światła widzialnego o wysokiej energii. Emitowane jest głównie przez słońce, ale także przez ekrany urządzeń elektronicznych, przyczyniając się do fotostarzenia skóry. Promieniowanie HEV emitowane przez słońce może nasilać powstawanie przebarwień, szczególnie u osób z istniejącymi zmianami pigmentacyjnymi. Ponadto podobnie jak UVA i UVB, generuje wolne rodniki w skórze. Światło niebieskie wpływa także na rytm dobowy organizmu, mogąc zaburzać produkcję melatoniny. Choć ilość emitowana przez ekrany jest znacznie mniejsza niż ta ze słońca, może pośrednio wpływać na kondycję skóry, pogarszając jakość snu.

Promieniowanie podczerwone (IR) – ciepło, które szkodzi

Promieniowanie podczerwone (IR) to fale elektromagnetyczne o długości większej niż światło widzialne. Jest odczuwane jako ciepło i powoduje rozgrzanie skóry. Może wnikać głęboko i docierać nawet do mięśni. IR przyczynia się do tzw. termostarzenia skóry i nasila jej uszkodzenia, powodowane przez promieniowanie UV. Może również powodować długotrwałe poszerzenie naczyń krwionośnych i widoczny rumień. Rozgrzewając skórę, IR może uszkadzać kolagen i elastynę, przyczyniając się do powstawania zmarszczek i utraty elastyczności. Potęguje także negatywne skutki działania UV, zwiększając ich szkodliwość.

Interakcje między rodzajami promieniowania – podwójne zagrożenie

Każdy z rodzajów promieniowania słonecznego ma specyficzny wpływ na skórę i organizm. Co więcej, wchodzą one ze sobą w interakcje, często wzmacniając swoje negatywne działanie.Na przykład ekspozycja na promieniowanie IR może zwiększać wrażliwość skóry na uszkodzenia powodowane przez UVA i UVB. Podobnie, światło niebieskie może intensyfikować powstawanie przebarwień wywołanych przez promieniowanie UV.

Dlaczego warto chronić się przed promieniowaniem?

Dla świadomej ochrony zdrowia kluczowe jest zrozumienie złożoności oddziaływania promieniowania słonecznego na skórę. Każdy rodzaj promieniowania wpływa na skórę w inny sposób i powoduje różnorodne skutki – od natychmiastowych (oparzenia) po długoterminowe (starzenie, nowotwory). Warto pamiętać, że szkodliwe działanie promieniowania kumuluje się w czasie, a jego efekty mogą ujawnić się dopiero po wielu latach. Dlatego tak ważne jest, aby skutecznie się chronić, stosując m.in. filtry UV, unikanie słońca w godzinach szczytu oraz odpowiednią pielęgnację skóry.